/
 Arbeidsrecht

Het coronavirus heeft de maatschappij volledig platgelegd. Veel werkgevers zitten als gevolg van de intelligent lockdown zonder werk. Dit laat echter (in de meeste gevallen) de loondoorbetalingsverplichting jegens hun werknemers onverlet. De coronacrisis roept vele vragen op. In onderstaand artikel wordt ingegaan op de rechten en verplichtingen van zowel werkgever en werknemer betreffende vakantiedagen. Mag een werkgever bijvoorbeeld een werknemer verplichten vakantiedagen op te nemen? Of mag een werknemer besluiten om de eerder geplande vakantie toch in te trekken?  

Hoe wordt vakantie vastgesteld?

In principe is het de werkgever die vakantiedagen vaststelt. Wel is een werkgever wettelijk verplicht om bij het vaststellen van vakantie rekening te houden met de wensen van de werknemer. In de praktijk komt dit erop neer dat een werkgever vakantieverzoeken van de werknemer moet inwilligen. Een werkgever kan een vakantieverzoek van de werknemer enkel weigeren als sprake is van  gewichtige (bedrijfs)redenen welke  zich tegen een vakantieverzoek van een werknemer verzetten.

Ter illustratie: een medewerker van een kanoverhuur wil drie weken op vakantie in de maand augustus, de drukste maand van het jaar voor het bedrijf. Als het verzoek om vakantieverlof wordt ingewilligd zal de kanoverhuur voor deze drie weken moeten sluiten. Nu vaststelling van deze vakantie een ernstige verstoring van de bedrijfsvoering tot gevolg zal hebben mag de werkgever het verzoek weigeren.

Kan een werkgever een werknemer verplichten vakantiedagen op te nemen?

Zoals gezegd: de werkgever stelt de vakantie vast conform de wensen van de werknemer. Een werknemer dwingen om vakantiedagen op te nemen is wettelijk niet mogelijk. Het coronavirus maakt dit niet anders. Ook het feit dat er wellicht geen werk is voor de werknemer kan niet worden gebruikt door de werkgever om de werknemer verplicht op (thuis-)vakantie te sturen.

Let op: op ADV-uren en andere verlofvormen (niet zijnde wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen) zijn bovenstaande regels niet van toepassing. De regelingen omtrent deze verlofvormen worden vaak geregeld in individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten. Werknemers kunnen derhalve in voorkomende gevallen wel verplicht worden om deze verlofvormen te genieten.

Tot slot, door het sluiten van de scholen komen veel werknemers – te weten: werkende ouders – in de problemen. Wanneer het combineren van werk en kinderen niet mogelijk is zal een werknemer wel degelijk gebruik moeten maken van zijn of haar vakantiedagen. Verschil met bovenstaande is dat in deze situatie het de werknemer is die het werk niet kan uitvoeren. Als de werknemer niet beschikbaar is voor werk is de werkgever gerechtigd het salaris stop te zetten. Doorbetaling van loon gedurende een periode van niet-beschikbaarheid van werk is in deze situatie enkel mogelijk indien de werknemer een beroep doet op zijn of haar vakantiedagen.

Kan een werknemer (eenzijdig) reeds geplande vakantiedagen intrekken?

Voor veel werknemers stond deze zomer reeds een vakantie ingepland welke nu – naar alle waarschijnlijkheid – geen doorgang zal vinden. De campings, vliegvelden en stranden zijn immers zo goed als gesloten. Veel werknemers hebben vaak geen trek om de geplande drie weken vakantie nu thuis te moeten doorbrengen en zullen wellicht overwegen om de vakantie in te trekken. Dit kan problematisch zijn voor de werkgever. Niet alleen kan hij deze werknemers vaak niet van werk voorzien, hij wil tevens voorkomen dat aan het einde van de corona-crisis werknemers en masse op vakantie gaan. Mag een werknemer eenzijdig geplande vakantiedagen weer intrekken?

Ook hier is het antwoord: neen. Vakantie wordt vastgesteld door de werkgever (conform de wensen van de werknemer). Als een vakantieverzoek eenmaal is ingewilligd, kan de werknemer deze vastgestelde vakantie niet eenzijdig wijzigen. Wel kan de werknemer natuurlijk een verzoek doen tot intrekking of verplaatsing van de vakantie. Het is dan aan de werkgever om aan dit verzoek gevolg te geven.

Kan de werkgever (eenzijdig) reeds geplande vakantiedagen intrekken?

In een tegenovergestelde situatie kan het zijn dat niet de werknemer maar de werkgever een reeds vastgestelde vakantie wil intrekken. Vooral beroepen in vitale sectoren zullen hiermee worstelen. Is het een werkgever wél toegestaan om eenzijdig een geplande vakantie van een werknemer in te trekken?

Hiervoor geeft de wet wel een mogelijkheid. Een werkgever is bevoegd om – na overleg met de werknemer – een reeds vastgestelde vakantie te wijzigen c.q. te verplaatsen. De wet schrijft enkel voor dat overleg moet plaatsvinden. Instemming van de werknemer is dus niet vereist. Omdat het hier gaat om een verstrekkende bevoegdheid van de werkgever is het de werkgever enkel toegestaan een geplande vakantie te wijzigen indien sprake is van een gewichtige reden. Hier kan corona zeker een rol spelen.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verpleeghuis waar meerdere medewerkers zijn uitgevallen door ziekte. Om bedrijfsstagnatie te voorkomen en bewoners van goede zorg te kunnen blijven voorzien kan een werkgever gerechtigd zijn om geplande vakanties van werknemers in te trekken.

Indien een werkgever van deze bevoegdheid gebruik maakt is hij verplicht alle schade die een werknemer door deze actie oploopt, te vergoeden. Denk aan annuleringskosten van hotels. Of sprake is van daadwerkelijke schade, zeker in de gegeven omstandigheden, zal natuurlijk per geval moeten worden bezien.

Meer informatie

Heeft u arbeidsrechtelijke vragen over corona? Neem vrijblijvend contact op met één van onze advocaten arbeidsrecht om uw vraag te bespreken. Mail hiervoor naar: vandamme@honoreadvocaten.nl, of bel: 030 214 51 50.