Sinds 2014 moeten studenten aan een studiekeuzecheck meedoen als de hogeschool of universiteit dat verplicht stelt. Het studiekeuzeadvies is niet alleen van belang voor studenten die zich voor de eerste keer inschrijven in het hoger- en wetenschappelijk onderwijs, maar ook voor anderen, zoals studenten die naar een andere opleiding willen overstappen. Met een studiekeuzecheck wordt getoetst of een opleiding goed bij de student past. Hoe de studiekeuzecheck eruit ziet, verschilt per hogeschool of universiteit. Met de studiekeuzecheck wordt beoogd dat minder studenten uitvallen en minder switchen tussen studies en dus sneller afstuderen.

Deadline 1 mei en studiekeuzecheck

Uit de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) volgt dat iedereen die zich voor het eerst aanmeldt bij een bachelor opleiding of associate degree op een universiteit of hogeschool dit uiterlijk op 1 mei bij Studielink moet hebben gedaan. Deze verplichting geldt niet alleen voor nieuwe studenten, maar ook voor studenten die al op een hogeschool of aan een universiteit studeren maar van studie willen veranderen.

De wet heeft verder uitdrukkelijk bepaald dat wanneer een student zich op tijd (dus uiterlijk op 1 mei) voor een bachelor programma heeft aangemeld, hij het recht heeft deel te nemen aan een studiekeuzeprogramma. De studiekeuzecheck kan dan ook door de student bij de onderwijsinstelling worden afgedwongen.

In de praktijk is een studiekeuzeadvies (en daarmee gepaard gaande deelname aan studiekeuzeactiviteiten) juist door de meeste onderwijsinstellingen verplicht gesteld. Dit betekent dat een student zich niet alleen tijdig zal moeten aanmelden voor een bachelor opleiding, maar ook dat de betreffende student verplicht is om deel te nemen aan de studiekeuzecheck.

Wat nu als een student zich niet tijdig aanmeldt en/of niet deelneemt aan een verplichte studiekeuzecheck?

Er zijn meer dan genoeg gevallen bekend waarbij een student zich slechts enkele minuten of uren te laat heeft aangemeld voor een studie en desalniettemin niet meer door de betreffende onderwijsinstelling tot de studie wordt toegelaten. De wet en ook het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) zijn heel strikt: behoudens bijzondere gevallen is een hogeschool of universiteit niet verplicht om een student tot het onderwijs toe te laten wanneer deze zich te laat heeft aangemeld. Ditzelfde geldt voor studenten die niet deelnemen aan een verplicht gestelde studiekeuzecheck.

Veel onderwijsinstellingen kennen echter een reglement waarin zij bijzondere omstandigheden hebben opgenomen waarop een student zich wellicht kan beroepen. Als het gaat om het niet deelnemen van een student aan de verplichte studiekeuzecheck dan is de onderwijsinstelling zelfs wettelijk verplicht om de gevolgen aan te geven van het zonder geldige reden van verhindering niet deelnemen aan studiekeuzeactiviteiten. In het verlengde hiervan is de onderwijsinstelling ook verplicht om geldige redenen te benoemen van verhindering voor het deelnemen aan die activiteiten.

Bijzondere persoonlijke omstandigheden

Onder bijzondere persoonlijke omstandigheden wordt veelal verstaan:

  • ziekte of zwangerschap en bevalling van de student;
  • bijzondere zwaarwegende familieomstandigheden;
  • lichamelijke, zintuigelijke of andere functiestoornis van de student;
  • overige zwaarwegende persoonlijke omstandigheden, (in de regel) niet zijnde vakantie en/of verblijf in het buitenland.

Het is aan de student om een bijzondere persoonlijke omstandigheid aannemelijk te maken.

Volgens het CBHO houdt dit onder meer in dat de student ook inzichtelijk moet maken dat de bijzondere omstandigheid de student heeft belet om de aanmelding te realiseren en/of deel te nemen aan de studiekeuzecheck. Als het gaat om een te late aanmelding zal de student bovendien inzichtelijk moeten maken dat het niet mogelijk was om iemand anders de inschrijving voor hem/haar te laten voltooien. 

Enkele voorbeelden

Het komt regelmatig voor dat studenten worden geconfronteerd met een bindend (negatief) studieadvies. Die ontvangen zij vaak na 1 mei. Als een student zich om die reden na 1 mei nog aanmeldt voor een andere opleiding kan dat reden zijn voor een uitzondering.

Lastiger wordt het wanneer een student zich keurig op tijd heeft aangemeld en de student bij deze aanmelding aangeeft wanneer hij in verband met vakantie in het buitenland verblijft. Hij geeft dan aan bereid te zijn deel te nemen aan studiekeuzeactiviteiten, maar niet op data die door de onderwijsinstelling aan hem/haar zijn voorgelegd.

Vakantie is volgens de meeste onderwijsinstellingen geen geldige reden om niet deel te nemen aan een studiekeuzecheck, maar is dit uitgangspunt ook in alle gevallen redelijk? Deze vraag werpt zich op wanneer een student actieve bereidheid toont om aan studiekeuzeactiviteiten deel te nemen en voor de betreffende opleiding ook nog studiekeuzeactiviteiten gepland staan op data waarop de betreffende student niet op vakantie is. Maatwerk en een afweging van alle betrokken belangen lijkt dan ook een vereiste. Onderwijsinstellingen kiezen er te vaak voor de student te weigeren, zonder te kijken naar de omstandigheden van het geval.

De wet neemt als uitgangspunt dat de onderwijsinstelling van studenten mag vereisen dat zij fysiek aanwezig zijn bij studiekeuzeactiviteiten. Voor studenten woonachtig op Bonaire, Sint Eustatius, Saba, Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt hierop een uitzondering gemaakt en is de onderwijsinstelling verplicht zodanige voorzieningen te treffen dat deze studenten kunnen deelnemen aan studiekeuzeactiviteiten zonder dat hun fysieke aanwezigheid vereist is. De vraag die dit bij ons oproept is als er al voorzieningen zijn getroffen voor deze studenten om zonder fysieke aanwezigheid alsnog te kunnen deelnemen aan de studiekeuzeactiviteiten welke bezwaren zijn er dan om – in voorkomende gevallen – ook deze mogelijkheid open te stellen voor studenten die eveneens verblijf houden in het buitenland vanwege vakantie, familiebezoek, stage of anderszins?

Meer informatie
De verplichte studiekeuzecheck leidt regelmatig tot problemen met de inschrijving. Is jouw inschrijving ook geweigerd doordat je niet hebt deelgenomen aan de verplichte studiekeuzecheck? Soms zijn onderwijsinstellingen bereid een uitzondering te maken wanneer daarvoor goede redenen worden aangevoerd. Onze specialisten Onderwijsrecht kunnen je daarover informeren. Neem vrijblijvend en rechtstreeks contact op met onze Vakgroep Onderwijsrecht. Mail hiervoor naar: vanrens@honoreadvocaten.nl, karmiris@honoreadvocaten.nl of bel: 030 214 51 50.