Een relatie kan verschillende vormen aannemen: in Nederland worden jaarlijks ruim 65.000 huwelijken gesloten en 15.000 partnerschappen geregistreerd. Maar naast deze ‘formele’ relaties groeit ook het aantal koppels dat ongehuwd samenwoont. Een deel van deze koppels kiest ervoor een samenlevingscontract af te sluiten, het andere deel legt hun relatie niet officieel vast. Wat zijn de kenmerken en verschillen van deze drie relatievormen?

Trouwen versus het geregistreerde partnerschap

Door te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan wordt een relatie formeel vastgelegd. Het aangaan van een dergelijke verbintenis brengt een aantal (wettelijke) rechten en plichten met zich.

Het geregistreerd partnerschap is oorspronkelijk bedacht voor koppels van hetzelfde geslacht, in de tijd dat het huwelijk voor deze stellen nog niet openstond. Tegenwoordig wordt zowel het huwelijk als het geregistreerd partnerschap door hetero- en homo-stellen gebruikt en zijn verschillen in beide relatievormen grotendeels gelijk getrokken. Ter illustratie: voor beide ceremonies zijn getuigen nodig, de rechten en plichten met betrekking tot kinderen zijn hetzelfde en in beide gevallen hebben partners tegenover elkaar een onderhoudsplicht. Drie (juridische en praktische) verschillen blijven:

  • Het heterohuwelijk wordt in het buitenland altijd erkend, bij het geregistreerd partnerschap is dit niet altijd het geval. Let op: het homohuwelijk wordt niet altijd in het buitenland erkend.
  • Het geregistreerd partnerschap kan worden omgezet in een huwelijk. Andersom is dit niet mogelijk.
  • Een huwelijk kan alleen worden beëindigd door de rechter. Een geregistreerd partnerschap kan ook worden ontbonden zonder tussenkomst van de rechter.

Trouwen in gemeenschap van goederen versus trouwen onder huwelijkse voorwaarden

Zowel wanneer wordt getrouwd, als wanneer een geregistreerd partnerschap wordt aangegaan kan worden gekozen voor gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden (bij een geregistreerd partnerschap spreken we van ‘partnerschapsvoorwaarden’).

Vanaf 1 januari 2018 geldt dat men, als men niets afspreekt, automatisch trouwt in beperkte gemeenschap van goederen. Dat houdt in dat:

  • Alle bezittingen en schulden die één partner al voor het huwelijk had blijven van die partner.
  • Alle bezittingen en schulden die één partner tijdens het huwelijk verwerft zijn van beiden.
  • Schenkingen of erfenissen die één partner verwerft tijdens het huwelijk blijven van die partner.

Indien andere of aanvullende afspraken noodzakelijk of wenselijk zijn, dienen partijen huwelijkse voorwaarden op te stellen. Dit is zeker aan te raden indien één van beide partijen bijvoorbeeld een eigen onderneming drijft.

Het samenlevingscontract

Ook als partijen niet de wens hebben om te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan kan de samenleving formeel worden vastgelegd door middel van een samenlevingscontract. De wet kent het begrip ‘samenlevingscontract’ niet. Het betreft hier simpelweg een overeenkomst waarin bepaalde afspraken worden neergelegd. Partijen hebben derhalve volledige vrijheid in de inhoud en opmaak van een dergelijk contract. Voor alle afspraken in een samenlevingscontract geldt hetzelfde als voor ieder ander contract: partijen zijn verplicht de afspraken na te leven, gebeurt dit niet, dan kan bij de rechter nakoming worden gevorderd.

Enkele voorbeelden van afspraken die niet in een samenlevingscontract mogen ontbreken:

  • Afspraken over de gezamenlijke woning (zowel bij een huur- als koopwoning).
  • Afspraken over de (financiële) bijdrage van partijen aan het huishouden.
  • Afspraken over de verdeling van de gemeenschappelijke boedel bij een eventuele relatiebreuk.
  • Afspraken over het recht op partneralimentatie bij een eventuele relatiebreuk.

Waarom een samenlevingscontract?

Net zoals bij het huwelijk versus het geregistreerd partnerschap zit het verschil met het samenlevingscontract hem voornamelijk in de (afwezigheid van de) symbolische waarde van de verschillende verbintenissen. Het samenlevingscontract wordt (net zoals het geregistreerd partnerschap) vaak als een meer praktische oplossing gezien voor het regelen van zaken binnen een relatie (kinderen, koophuis, erfenis, etc.).

Wat veel koppels verder aanspreekt is de grote mate van vrijheid die men heeft bij het opstellen en verbreken van het contract. Er zijn geen wettelijke rechten en plichten; partijen mogen overal zelf afspraken over maken.

Een nadeel van het samenlevingscontract is dat bepaalde zaken niet automatisch worden geregeld. Een voorbeeld: het hebben van een samenlevingscontract zorgt niet automatisch voor de vaststelling van vaderschap of gezag.

Meer informatie

Onze advocaten familierecht adviseren en begeleiden personen bij het opstellen van huwelijkse voorwaarden en samenlevingscontracten.

Wilt u advies of heeft u ondersteuning nodig? Neem dan rechtstreeks en vrijblijvend contact op met Thomas Christoph, advocaat Familierecht. Mail hiervoor naar: christoph@honoreadvocaten.nl, of bel: 030 214 51 50.