Op 6 januari 2021 is de Nederlandse vaccinatiecampagne tegen het COVID-19-virus gestart. Voor nu is de planning dat alle volwassenen – die dat willen – op 1 september a.s. gevaccineerd zullen zijn tegen corona. Maar hoe zit dit voor de vaccinatie van (gezonde dan wel kwetsbare) kinderen? In de afgelopen weken zijn meerdere adviezen van diverse instanties gekomen om ook kinderen te laten vaccineren. Gisteren adviseerde de Gezondheidsraad om tieners uit risicogroepen te vaccineren met Pfizer. Daarnaast is de raad ook om een advies gevraagd over de inzet van vaccins voor gezonde kinderen. Een advies om kinderen te vaccineren, zal ongetwijfeld discussies opleveren tussen ouders over het al dan niet laten vaccineren van hun kinderen. In dit artikel wordt besproken welke mogelijke juridische discussies er dan kunnen ontstaan. Allereerst wordt de voortgang van kindervaccinatie bij de verschillende vaccins besproken. Daarna wordt ingegaan op de (juridische) mogelijkheden van een ouder die wil dat zijn/ haar kind gevaccineerd wordt als de andere ouder dit tegen houdt.
De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport verzocht de Gezondheidsraad op 2 maart 2021 om advies over het vaccineren van kinderen. De gestelde vraag was of kinderen jonger dan 18 jaar gevaccineerd kunnen worden tegen COVID-19 én met welk vaccin dat zou kunnen.
Soorten vaccins
Vooralsnog zijn er vier COVID-19-vaccins geregistreerd voor gebruik in Europa, te weten de vaccins van: BioNTech/Pfizer, Moderna, AstraZeneca en Janssen.
De vaccins van Moderna, AstraZeneca en Janssen zijn geregistreerd vanaf 18 jaar. Het is nog niet bekend of deze vaccins ook werkzaam en veilig zijn bij kinderen jonger dan 18 jaar. Daar wordt momenteel onderzoek naar gedaan.
Het BioNTech/Pfizer-vaccin kan wel al worden ingezet vanaf 12 jaar, omdat uit onderzoek is gebleken dat dit vaccin werkzaam en voldoende veilig is voor gebruik in deze leeftijdsgroep. In Canada en de VS kunnen kinderen vanaf 12 jaar gevaccineerd worden na een zogeheten Emergency Use Authorization van de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA. BioNTech/Pfizer is in maart 2021 ook begonnen met een trial onder kinderen van 6 maanden tot 12 jaar. De uitkomst daarvan is nog onbekend. Op termijn zullen de gegevens over kinderen jonger dan 12 jaar beschikbaar komen.
Europees Geneesmiddelenbureau
Begin april 2021 heeft Pfizer bij het Europees Geneesmiddelenbureau (hierna: ‘EMA’) een aanvraag ingediend om hun coronavaccin ook in Europa toe te staan voor kinderen vanaf 12 jaar oud. Op 28 mei 2021 heeft het EMA het coronavaccin van Pfizer/BioNTech goedgekeurd voor twaalf- tot en met vijftienjarigen hetgeen ook al was gebeurd voor kinderen van zestien jaar en ouder.
Kinderen in Europa vanaf 12 jaar oud zouden aan de hand van deze goedkeuring dan ook binnenkort kunnen worden ingeënt met het vaccin. In navolging hiervan adviseerde de Gezondheidsraad gisteren om tieners uit risicogroepen te vaccineren met Pfizer. Of ook geadviseerd zal worden om gezonde kinderen van 12 jaar en ouder te vaccineren, zal over enkele weken blijken.
Toestemming ouders voor vaccinatie is afhankelijk van de leeftijd van het kind
Omdat het BioNTech/Pfizer-vaccin is goedgekeurd voor mensen van 12 jaar en ouder, adviseert de Gezondheidsraad zoals gezegd nu al om kwetsbare kinderen van 12 jaar en ouder in te enten met dat vaccin. Nu dit advies is gegeven voor minderjarige kinderen, roept dit de vraag op wie kan/ mag beslissen over een dergelijke (medische) behandeling. De leeftijd van een kind is hierbij van belang.
Kinderen van 16 t/m 17 jaar
Voor de behandeling van een (wilsbekwaam) kind van 16 of 17 jaar is alleen toestemming nodig van het kind zelf.
Kinderen 12 t/m 15 jaar
Voor de behandeling van een kind van 12 t/m 15 jaar is er toestemming nodig van zowel de gezaghebbende ouder(s) als het kind zelf. Het kind van 12 jaar en ouder alsmede 16- en 17-jarige moet dan wel wilsbekwaam zijn ter zake van de behandeling. Maar welke mogelijkheden zijn er, als de ouder(s) de vaccinatie weigeren, maar het (wilsbekwame) 15- jarige kind wel gevaccineerd wil worden?
In principe zou de 15-jarige op grond van artikel 7:450 lid 2 BW gevaccineerd kunnen worden zonder toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger(s), indien de vaccinatie nodig is om kennelijk ernstig nadeel voor het kind te voorkomen of als het kind zelf de behandeling weloverwogen blijft wensen, ondanks dat de gezagsdrager(s) toestemming weigeren. Maar wat als de ouders van mening verschillen over het al dan niet laten vaccineren van hun? Het is enerzijds de vraag of een vaccinatie tegen corona ‘noodzakelijk is om ernstig gevaar voor de gezondheid van de minderjarige af te wenden’. Immers, gelet op de relatief milde klachten van een coronabesmetting voor jonge kinderen zal het maar de vraag zijn of een beroep op deze uitzondering zal slagen. Anderzijds vormen kinderen in Nederland een aanzienlijk percentage van de bevolking waarmee zij een grote rol kunnen spelen in de verspreiding van het virus. Bij niet-vaccineren zullen kinderen alsdan een zwakke schakel vormen in de gewenste groepsimmuniteit.
Kinderen jonger dan 12 jaar
Voor de behandeling van een kind dat jonger is dan 12 jaar is de toestemming nodig van de wettelijke vertegenwoordigers(s) van het kind. Indien een van deze ouders zijn/ haar toestemming weigert, zal in de regel vervangende toestemming bij de rechter verzocht dienen te worden door de andere ouder. Hoe zou een rechter een dergelijk verzoek dan beoordelen?
In een onlangs verschenen artikel schreef ik over de relevante gepubliceerde uitspraken ten aanzien van vervangende toestemming bij vaccinatie. Hierover leest u meer via de volgende link. Deze verzoeken zagen met name op het verkrijgen van vervangende toestemming voor vaccinaties binnen het Rijksvaccinatieprogramma als één van de ouders zijn/ haar toestemming voor vaccinatie weigerde. Of deze uitspraken iets zullen zeggen over de uitkomst van procedures tot het verkrijgen van vervangende toestemming bij vaccinatie tegen COVID-19 zal moeten blijken.
Conclusie
De Gezondheidsraad heeft gisteren het advies gegeven om kwetsbare kinderen ouder dan 12 jaar te vaccineren met het BioNTech/Pfizer-vaccin. Het is op dit moment nog de vraag of dit advies ook gegeven zal worden voor gezonde kinderen van 12 jaar en ouder dan wel kwetsbare/ gezonde kinderen jonger dan 12 jaar.
Meer informatie
Ik zal u op de hoogte houden van de ontwikkelingen van de vaccinatieplannen voor kinderen. Mocht het zo ver komen dat u een conflict krijgt over het wel of niet laten vaccineren van uw kind(eren), of heeft u een andere vraag? Laat u dan tijdig voorlichten over de juridische mogelijkheden. Neem voor advies en of ondersteuning rechtstreeks en vrijblijvend contact op met één van onze advocaten personen- en familierecht. Mail hiervoor naar: christoph@honoreadvocaten.nl, of bel: 030 214 51 50.
