Bezwaar bij examencommissie niet toegestaan

De hoogste onderwijsrechter, het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO), heeft herhaaldelijk geoordeeld dat de Wet op hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) niet voorziet in de mogelijkheid van een bezwaarprocedure bij de examencommissie. Toch zijn er opleidingen die studenten verplichten om eerst bezwaar aan te tekenen. Dit leidt tot nodeloze studievertraging en is in strijd met de wet.

Bezwaar of beroep: enkel beroep mogelijk

Wanneer je als student het niet eens bent met een beslissing van je hogeschool of universiteit, kun je daartegen bezwaar maken bij de onderwijsinstelling. De onderwijsinstelling heeft vaak een klachtenloket of een loket rechtsbescherming. Je volgt dan een bezwaarprocedure bij het College van Bestuur (CvB) of een administratieve beroepsprocedure bij het College van Beroep voor de Examens (CBE). De administratieve beroepsprocedure bij het CBE (ook wel Cobex) is terug te vinden in artikel 7.66 lid 1 jo. artikel 7.61 lid 1 sub e WHW. Opvallend is dat dit laatste artikel spreekt van beroep in plaats van bezwaar. In het bestuursrecht is het namelijk gebruikelijk dat bezwaar wordt ingesteld bij het orgaan dat het besluit heeft genomen. Dit orgaan wordt bij bezwaar verzocht het genomen besluit te heroverwegen.

In het hoger onderwijs staat echter tegen beslissingen van examencommissies en examinatoren enkel administratief beroep open. Een ander bestuursorgaan wordt dan gevraagd om over het besluit te oordelen. Administratief beroep sluit bezwaar uit, zie artikel 6.4 en 7.1 Algemene Wet Bestuursrecht (Awb). De rechtbank Utrecht heeft in een uitspraak, inzake de beroepsopleiding tot advocaat, het volgende overwogen:

 Administratief beroep is zo’n bestuurlijke voorprocedure waarvan de wetgever in formele zin heeft geoordeeld dat het volgen van de bezwaarfase doorgaans een overbodige herhaling van zetten zou zijn. Tegen een besluit staat daarom hetzij administratief beroep, hetzij bezwaar open.

ECLI:NL:RBUTR:2012:BW7753

Bezwaar bij examencommissie niet toegestaan: hogescholen in de fout en studievertraging als gevolg

Toch nemen veel onderwijsinstellingen in hun Onderwijs- en Examenregeling (OER) een bepaling op dat studenten voorafgaand aan de beroepsprocedure bij het CBE eerst een (verplichte) bezwaarprocedure bij de examencommissie dienen te volgen. Gezien de WHW en bovenstaande uitspraak is een dergelijke bezwaarfase bij de examencommissie echter niet toegestaan. Ook de hoogste onderwijsrechter in bestuurszaken, het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO), neemt in haar uitspraken hierover hetzelfde standpunt in. Zo oordeelt het CBHO in een zaak die een student tegen de Hogeschool Utrecht had aangespannen dat een dergelijke bezwaarprocedure geen toegevoegde waarde heeft. Integendeel, een extra procedure werkt voor studenten vertragend en levert mogelijk problemen op met termijnen. Dit kan ook weer (extra) studievertraging tot gevolg hebben. De omstandigheid dat de bezwaarfase optioneel is verdraagt zich evenmin met het systeem van de WHW. Dit betekent dat het beroep van de student tegen de beslissing van de examencommissie gegrond is, aldus het CBHO, omdat de WHW voor het nemen van die beslissing geen grond biedt. (CBHO 2015/280, zie ook in dit verband CBHO 2016/094 en CBHO 2015/231).

Ook in 2019 heeft het CBHO onderwijsinstellingen op de vingers getikt als het gaat om de bezwaarprocedure. Zo heeft het CBHO de Hogeschool Rotterdam veroordeeld om de gemaakte proceskosten van een student te vergoeden omdat de student eerst een bezwaarprocedure bij de examencommissie moest doorlopen alvorens administratief beroep bij het CBE te kunnen instellen (CBHO2019/076).

Conclusie

Onderwijsinstellingen maken nog vaak de fout de student eerst een bezwaarprocedure te laten doorlopen. Dit levert onnodige (studie)vertraging en kosten op en is in strijd met het onderwijsrecht.

Meer informatie

Vragen over de bezwaarprocedure of de beroepsprocedure in het hoger onderwijs? Neem contact op met één van onze specialisten onderwijsrecht. Mail naar: vandamme@honoreadvocaten.nl of bel: 030 214 51 50.