Negatief BSA: hoe het beste persoonlijke omstandigheden in te zetten?

De zomerperiode brengt voor veel eerstejaarsstudenten een hoop zorgen mee: het is de periode waarin onderwijsinstellingen het bindend studieadvies uitvaardigen. Met een beroep op persoonlijke omstandigheden kan een negatief bindend studieadvies worden aangehouden. Maar hoe zet je jouw persoonlijke omstandigheden het beste in? Kan een beroep op persoonlijke omstandigheden ook in jouw nadeel werken?

In beroep tegen een bindend studieadvies

Wanneer je een definitief negatief bindend studieadvies hebt ontvangen kan je hiertegen binnen zes weken in beroep. Het beroep wordt behandeld door het College van Beroep voor de Examens (CBE/COBEX). Als het CBE/COBEX jou geen gelijk geeft kan je in hoger beroep bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO).

De wet bepaalt dat bij het afgeven van een bindend studieadvies rekening moet worden gehouden met bepaalde persoonlijke omstandigheden. De gedachte hierachter is dat het voor kan komen dat een student de puntennorm niet haalt wegens bijvoorbeeld ziekte of een functiestoornis zoals ADHD. Dit betekent echter niet dat die student ongeschikt is voor de opleiding. De vraag die bij een beroep op persoonlijke omstandigheden dient te worden beantwoord is dan ook: is het niet-behalen van de puntennorm te verklaren door de aangevoerde persoonlijke omstandigheden? Is het antwoord ja, dan mag geen negatief studieadvies worden uitgevaardigd. Als de persoonlijke omstandigheden het niet-behalen van de puntennorm echter niet kunnen verklaren, duidt dit op de kennelijke ongeschiktheid van de student voor de opleiding.

Op welke persoonlijke omstandigheden kan een beroep worden gedaan?

Niet elke omstandigheid mag worden meegenomen in de beoordeling van het bindend studieadvies. De persoonlijke omstandigheid dient te vallen in één van de in de wet opgenomen categorieën:

• ziekte;
• lichamelijke, zintuiglijke of andere functiestoornis;
• zwangerschap;
• bijzondere familieomstandigheden;
• het lidmaatschap van de universiteitsraad, faculteitsraad, medezeggenschapsraad, opleidingscommissie, etc.;
• het lidmaatschap van het bestuur van een studentenorganisatie.

Naast bovenstaande categorieën heeft de wetgever ruimte gegeven aan onderwijsinstellingen om zelf te bepalen op welke andere persoonlijke omstandigheden een beroep kan worden gedaan. De onderwijsinstelling dient dit vast te leggen in de onderwijs- en examenregeling (OER).

Tot slot kan een beroep worden gedaan op de hardheidsclausule. Dit is uitsluitend mogelijk bij persoonlijke omstandigheden die (i) niet onder één van de andere categorieën kunnen worden geschaard en die (ii), indien zij niet in de beoordeling zouden worden betrokken, zouden leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard. Het betreft hier uitzonderlijke situaties.

De enkele omstandigheid dat een BSA (en de daarmee gepaarde verwijdering van de opleiding) kan leiden tot hoge kosten of studievertraging, maakt niet dat sprake is van een onbillijkheid van overwegende aard, aldus het CBHO.

Valkuilen bij het aanvoeren van persoonlijke omstandigheden?

Het CBE zal alleen omstandigheden toetsen die jij zelf aanvoert. Pas hierbij op met wat je aanvoert, en op welke manier je dit doet. Twee veelvoorkomende valkuilen bij een beroep op persoonlijke omstandigheden:

(i) Het aanvoeren van té veel omstandigheden.

‘Hoe meer hoe beter’ is geen motto wat opgaat in beroepsprocedures betreffende het BSA. Bij het aanvoeren van te veel omstandigheden die relevantie missen, tast dit jouw geloofwaardigheid aan. Hierbij bestaat het risico dat het CBE ook de omstandigheden die wél het puntentekort kunnen rechtvaardigen, met een korreltje zout neemt. Het is daarom van belang kritisch te blijven: niet elk griepje is reden voor het aanhouden van een bindend studieadvies. Kijk alleen naar omstandigheden die zowel qua tijdsverloop als qua omvang het puntentekort kunnen rechtvaardigen.

(ii) Het niet concreet maken van (de gevolgen van) de persoonlijke omstandigheden.

In vrijwel alle gevallen is het onvoldoende om het CBE te vertellen over jouw persoonlijke omstandigheden. Zonder bewijs zal over de persoonlijke omstandigheden worden heengestapt. Zorg derhalve (indien mogelijk) voor medische verklaringen, afschriften van medicijnrecepten en andere bewijsstukken van al hetgeen je aanvoert.

Van belang is tevens dat je concreet maakt welke gevolgen jouw persoonlijke omstandigheden hebben op jouw vermogen om optimaal deel te kunnen nemen aan het onderwijs. De vraag is niet alleen of zich persoonlijke omstandigheden hebben voorgedaan gedurende het jaar, maar ook (vooral) hoe deze omstandigheden ervoor hebben gezorgd dat jij bepaalde punten niet hebt behaald.

De enkele omstandigheid dat jouw oma ernstig ziek is veelal onvoldoende voor een BSA-commissie, CBE of CBHO om tot aanhouding van het studieadvies over te gaan. Wanneer jij echter aanvullende feiten en omstandigheden inbrengt die de impact van deze ziekte op jouw studeervermogen en leven illustreert (bijvoorbeeld: oma is vanwege haar ziekte bij jullie ingetrokken, of jij hebt enkele maanden moeten fungeren als mantelzorger en hierdoor lessen moeten missen) dan is dit een veel sterkere grond voor vernietiging en aanhouding van het negatieve studieadvies.

Drie tips

Bij een negatief bindend studieadvies kan een beroep worden gedaan op persoonlijke omstandigheden om het BSA aan te houden. Drie tips voor het succesvol aanvoeren van persoonlijke omstandigheden: (i) let erop dat de persoonlijke omstandigheden vallen in één van de in de wet genoemde categorieën, (ii) wees kritisch op welke persoonlijke omstandigheden je aanvoert en (iii) zorg altijd voor bewijs van hetgeen jij stelt.

Meer informatie

Heb jij een negatief bindend studieadvies ontvangen en ben je het hier niet mee eens? Als je een besluit hebt ontvangen van de examencommissie kan je dit direct doorsturen naar een advocaat onderwijsrecht zodat wij jouw situatie kunnen beoordelen. Vermeld hierbij altijd waarom je het niet eens bent met het BSA en of sprake is van persoonlijke omstandigheden. Mail naar: vandamme@honoreadvocaten.nl of bel 030 214 51 50.