Het bindend studieadvies (BSA) hangt vaak als een zwaard van Damocles boven het hoofd van (eerstejaars) studenten. Soms spelen er persoonlijke omstandigheden waardoor de student niet optimaal aan het onderwijs kan deelnemen. De onderwijsinstellingen moeten rekening houden met deze omstandigheden bij het geven van een bindend studieadvies. Vaak gebeurt dit echter niet.
Bij persoonlijke omstandigheden geen negatief bindend studieadvies?
De wet schrijft voor dat elke publieke instelling in het hoger onderwijs aan studenten een advies moet geven omtrent het wel of juist niet voortzetten van hun opleiding. De wet laat de onderwijsinstellingen er vrij in of zij aan een negatief advies ook een afwijzing verbinden. In de praktijk zien we echter dat elke onderwijsinstelling voor vrijwel elke opleiding een systeem hanteert waarbij een negatief studieadvies leidt tot verwijdering van de opleiding.
Dit neemt niet weg dat er omstandigheden zijn te bedenken – die niet aan de student zijn toe te rekenen – waardoor het (praktisch) onmogelijk wordt om in één jaar voldoende punten te behalen. Denk aan de student met ernstige ADHD, de student die tevens mantelzorger is, de student die enkele maanden in het ziekenhuis ligt en de student met dyslexie. Deze studenten zijn veelal gewoon geschikt voor hun opleiding.
De wet heeft deze studenten willen beschermen. Een onderwijsinstelling kan een student – in beginsel – niet verwijderen als het niet behalen van het positieve bindend studieadvies te wijten is aan de persoonlijke omstandigheden van de student.
Valkuilen voor studenten
Studenten maken het zichzelf vaak moeilijk door pas tegen het einde van het schooljaar, of zelfs pas nadat het negatief bindend studieadvies (negatief BSA) al is gegeven, melding te maken van hun persoonlijke omstandigheden. De gedachtegang is begrijpelijk. Studenten met ernstige familieproblemen of psychische klachten maken deze niet graag openbaar. Studenten die ziek zijn denken vaak dat het allemaal wel goed komt. Ook een gebrek aan informatievoorziening vanuit de onderwijsinstelling kan een probleem vormen. Het is voor studenten soms niet duidelijk bij wie ze moeten zijn en het wordt vaak onvoldoende benadrukt dat een niet-tijdige melding grote gevolgen kan hebben.
Een te late melding leidt in het ergste geval tot de volgende (veelvoorkomende) situatie: student krijgt een negatief bindend studieadvies, meldt zijn of haar persoonlijke omstandigheden en krijgt te horen dat deze te laat zijn gemeld en daarom niet bij de beoordeling kunnen worden betrokken. Wat nu?
Gevolgen van een niet-tijdige melding
Het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) tikt zowel onderwijsinstellingen als studenten vaak op de vingers. Twee uitspraken zijn illustratief voor de balans die moet worden gevonden bij de beoordeling van een “te late” melding van persoonlijke omstandigheden.
In de uitspraak van 2 februari 2011 (CBHO 2011/012.1) worden de persoonlijke omstandigheden eerst gemeld tijdens de beroepsprocedure bij het CBE. Volgens de reglementen is dit te laat. Het CBE betrekt de persoonlijke omstandigheden om die reden niet bij de beoordeling van het beroep. Hiermee gaat zij te ver, aldus het CBHO. Hoewel onderwijsinstellingen inderdaad bevoegd zijn nadere regels te stellen met betrekking tot het bindend studieadvies, gaat deze bevoegdheid niet zo ver dat persoonlijke omstandigheden compleet genegeerd mogen worden indien een student zich niet aan de regels voor tijdige melding heeft gehouden. Het CBE is gehouden het besluit van de examencommissie te toetsen met inachtneming van alle feiten en omstandigheden die tijdens de beroepsprocedure naar voren komen.
Maar ook de student heeft een verantwoordelijkheid. In de uitspraak van 12 maart 2018 (CBHO 2017/214) wordt goed het gevaar van het niet (tijdig) melden van omstandigheden getoond. Ook hier worden de persoonlijke omstandigheden – hoewel nog ruimschoots voor de beroepsprocedure – volgens de interne reglementen te laat gemeld. Mede als gevolg hiervan is niet meer vast te stellen of de studievertraging daadwerkelijk het gevolg is van de persoonlijke omstandigheden en konden deze de student dus niet meer baten.
Maak het jezelf makkelijk!
In de zaken met betrekking tot het bindend studieadvies zien wij keer op keer de problemen die een niet-tijdige melding van persoonlijke omstandigheden geeft. Veel tijd en energie kan worden bespaard indien de studentendecaan of studieadviseur reeds van tevoren op de hoogte zijn van relevante persoonlijke omstandigheden. In die gevallen is het immers denkbaar dat een negatief bindend studieadvies in zijn geheel niet zal worden afgegeven!
Meer informatie
Heb jij een (negatief) bindend studieadvies ontvangen? Binnen zes weken kan je hiertegen in beroep. Vaak loont het om advies in te winnen en/of juridisch bijstand in te schakelen. Neem contact op met één van onze advocaten onderwijsrecht. Mail hiervoor naar vandamme@honoreadvocaten.nl, of bel: 030 214 51 50.
